Herbarz Bytomski

autorzy: Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Przemysław Nadolski, Dariusz Woźnicki

miejsce i data wydania: Bytom 2003

wydawca: PPHU Rococo-Radzionków

Wstęp - Heraldyka szlachecka, ziemska, samorządowa

(fragment)

Herby szlacheckie jako zjawisko kulturowe pojawiły się w okresie rozkwitu średniowiecza. Historycy przyjmują, iż do Polski trafiły z Europy zachodniej poprzez Śląsk. W Europie pierwsze herby pojawiły się po wyprawach krzyżowych ok. 1160-1190 r. Książę śląski Henryk I Brodaty był pierwszym księciem piastowskim, jaki posługiwał się godłem osobistym. Na jego pieczęci z lat 1202/03-1234 widnieje wizerunek księcia w pełnej zbroi. W lewej ręce trzyma tarczę normańską, pośrodku której widnieje półksiężyc, zwrócony rogami ku górze, z równoramiennym krzyżem nad prawym rogiem. Jeden z protoplastów linii górnośląskiej Piastów, książę opolsko-raciborski Kazimierz I, jako pierwszy użył na swej pieczęci wizerunku orła w 1222 r. Dopiero później orzeł pojawia się na pieczęciach innych Piastów: księcia śląskiego Henryka II Pobożnego (1224r.), księcia wielkopolskiego Władysława Odonica (1231 r.).

Heraldyka śląska jest bardziej związana z zachodnioeuropejskim kręgiem kulturowym, aniżeli polskim, np. dany herb najczęściej reprezentował jeden tylko ród, a nazwa herbu była tożsama z nazwiskiem rodu. Praktycznie niemożliwym jest stosowanie pojęcia rodziny herbowej – tak charakterystycznej dla heraldyki polskiej.

Heraldyka szlachecka związana z ziemiami współczesnego powiatu tarnogórskiego może być reprezentatywna dla całego Śląska. Można tutaj spotkać herby pochodzenia miejscowego, np. Serdecznik, Wrochem, Blacha; a także z bardziej oddalonych terenów Dolnego Śląska – Strachwitz, Warkotsch, Promnicz. Typowo polskimi są herby Korczak i Leliwa. Niemieckiego pochodzenia jest ród i herb Hohenzollernów. Widoczne są także wpływy europejskich – czasami bardzo odległych – kultur, np. w przypadku rodziny La Valette d’Uclaux...

Spis treści

Wstęp
Heraldyka szlachecka, ziemska, samorządowa
Księstwo – państwo stanowe – powiat – ziemia

Herby książąt i panów ziemi bytomskiej
Piastowie
Żerotinowie
Hohenzollernowie
Henkel von Donnersmarck

Herby szlacheckie
Blacha
Brusiek, Roździeński
Bujakowski
Friedlaender-Fuld
Gryczik von Schomberg-Godula
Holly
Hörnig
Koschützki
La Valette d’Uclaux
Mieroszewski
Mikusch
Ohm-Januszewski
Paczeński
Podgolia
Pogrel
Promnitz
Raczek
Scholtz von Löwencron
Sobeck und Kornitz
Stoltz von Simsdorf
Tarnowski
Warkotsch
Wrbna
Wrochem

Bytomska arystokracja
Schaffgotsch
Tiele-Winckler

Herby miast i gmin ziemi bytomskiej
Bytom
Tarnowskie Góry
Brzeziny Śląskie
Brzozowice-Kamień
Chorzów (Królewska Huta)
Miasteczko Śląskie
Nowy Bytom
Piekary Śląskie
Radzionków
Ruda Śląska
Siemianowice Śląskie
Strzybnica
Świętochłowice
Zabrze

Herby gmin należących do Bytomia
Bobrek
Górniki
Łagiewniki
Miechowice
Rozbark
Stolarzowice

Bibliografia