Rezydencje śląskiej Szlachty
- Powiat Tarnogórski, Powiat Lubliniecki, Piekary Śląskie, Bytom

autorzy: Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Mirosław Ogiński

miejsce i data wydania: Tarnowskie Góry 2012

Piotr Sarzyński w książce zatytułowanej „Wrzask w przestrzeni” stara się znaleźć odpowiedzi na pytania: dlaczego w Polsce jest tak brzydko? Dlaczego tak mało u nas dobrej architektury, a tak dużo byle jakiej? To nie jedyny i nie główny powód, ale może po prostu zbyt wiele czasu poświęca się na biadolenie nad bezguściem i chałturą, a zbyt mało na pokazywanie tego, co piękne i co powinno stanowić inspirację.

Stąd pomysł na cykl publikacji „Śladami śląskiej szlachty”, które pokazują rezydencje północnej części Górnego Śląska. Niektóre to po prostu ładne dworki i pałacyki. Jednak wiele z nich, ze względu na walory architektoniczne, zostało wymienionych w monografiach poświęconych sztuce naszego regionu. Przykładem niech będą pałace w Brynku czy Świerklańcu. Pierwszy zaprojektował wrocławski architekt Karl Grosser. Bryła i elewacja budowli były inspirowane masywnymi formami baroku z silnymi wpływami włoskimi. Wybrano taki styl, ponieważ był nieobecny na Śląsku. Nieistniejąca rezydencja Donnersmarcków w Świerklańcu została zaprojektowana przez paryskiego architekta Hectora Lafuela w nurcie nawiązującym do renesansu francuskiego. Po dziś dzień natomiast w świerklanieckim parku możemy podziwiać dzieło Ernesta von Ihne, głównego architekta cesarza Wilhelma II. To Dom Kawalerski.

Nie wszystkie budowle zachowały się w stanie, jaki im nadali budowniczowie, niektóre - jak pałac w Reptach Śląskich czy zamek w Lubszy - już nie istnieją. Mirosław Ogiński przedstawił je na akwarelach tak, jak wyglądały w czasach najbardziej dla nich łaskawych, gdy stanowiły najciekawsze przykłady architektury. W jednym przypadku, zamku w Tarnowskich Górach, co do którego wyglądu można jedynie snuć domysły, puścił wodze fantazji.

Obrazom towarzyszą artykuły dr. Arkadiusza Kuzio-Podruckiego. Ich lektura to trochę jak podróż śladem wymarłej cywilizacji. Na kilka dziesięcioleci wymazano ją z historii Górnego Śląska, bo była wroga ideologicznie i podejrzana narodowościowo. Artykuły dr. Kuzio-Podruckiego pozwalają nam zrozumieć, dlaczego światłe umysły, w tym wybitni architekci, trafiali w nasze strony. Górnośląska szlachta, w wielu przypadkach spokrewniona z magnackimi rodzinami Europy Zachodniej, była majętna, wykształcona, o wyrobionych gustach. W jej domostwach gościli cesarz Wilhelm II Hohenzollern, cesarzowa oraz królowa Czech i Węgier Eleonora Gonzaga - wdowa po cesarzu Ferdynadzie III Habsburgu - oraz inni wielcy tego świata. Autor w ciekawy sposób opowiada dzieje rodów będących właścicielami fortun, ze znawstwem, ale w przystępny sposób wyjaśnia koligacje rodzinne, przytacza anegdoty.

Jarosław Myśliwski
redaktor naczelny tygodnika „Gwarek”

Spis treści:
- Zamek w Tarnowskich Górach (gość: Eleonora Gonzaga, cesarzowa rzymska)
- Stary zamek w Świerklańcu (właściciele: Piastowie, Hohenzollernowie)
- Mały Wersal w Świerklańcu (właściciele: Henckel von Donnersmarckowie, markiza Blanka de Paiva)
- Pałac Kawalera w Świerklańcu (właściciele: Henckel von Donnersmarckowie; gość: prez. F. Calonder)
- Pałac w Brynku (właściciele: Henckel-Gaschinowie)
- Pałac w Reptach Śląskich (właściciel: hrabia Kraft Henckel von Donnersmarck)
- Zamek w Starych Tarnowicach (właściciele: Wrochemowie)
- Pałac w Nakle Śląskim (właściciele: Henckel von Donnersmarckowie)
- Dwór myśliwski w Bibieli (gość: książę Paweł Sapieha)
- Pałac Rosenthalów w Brynku (właściciele: Rosenthalowie)
- Pałac w Czekanowie (właściciele: Raczckowie)
- Pałac w Dobrodzieniu (właściciel: król Saksonii, Wettynowie)
- Dwór w Jasionie (właściciele: Fragsteinowie)
- Pałac w Kamieńcu (właściciele: Strachwitzowie)
- Pałac na Karłuszowicu (właściciele: Sobeck und Kornitz)
- Pałacyk na Karłuszowca (właściciele: de la Valette d'Uclaux)
- Pałac w Kochcicach (właściciele: Ballestremowie)
- Pałac w Kopaninie (właściciele: Fürstenbergowie)
- Pałac w Koszęcinie (właściciele: książęta zu Hohenlohe-Ingelfingen)
- pałac w Łubiu (właściciele: Baildonowie)
- Pałac w Lublińcu (właściciele: Cellary)
- Pałac w Patoce (właściciele: książęta von Radolin)
- Pałac w Rybnej (właściciele: Koschützcy)
- Pałac w Szałszy (właściciele: Groelingowie)
- Pałac w Wilkowicach (właściciele: Larischowie)
- Pałac w Zbrosławicach (właściciele: Stockmansowie)
- Pałac w Wierzbiu (właściciele: Wirbscy)
- Dwór myśliwski w Zielonej (właściciele: Henckel von Donnersmarckowie)
- Pałac w Gwoździanach (właściciele: Lückenowie i Löbbecke)
- Pałac w Tworogu (właściciele: Verdugo)
- Pałac w Miechowicach (właściciele: Tiele-Wincklerowie)
- Pałac w Szombierkach (właściciele: Joanna Gryzik von Schomberg-Godulla, Schaffgotschowie)
- Pałac w Kochanowicach (właściciele: Aulock)
- Pałac w Sierkaowie Śląskim (właściciele: Jordanowie)
- Dwór w Pawonkowie (właściciel: Jerzy von Thaer)
- Dwór w Wędzinie (właściciele: Studnitz)
- Pałac w Ciasnej (właściciele: Klitzing)
- Dwór w Kozłowej Górze (właściciel: Katarzyna 1-sza księżna von Donnersmarck)
- Dwór w Kopienicy (właściciele: Blachowie, Emil von Wrochem)
- Zamek w Lubszy (właściciele: Pücklerowie)
- Gród w Woźnikach (właściciele: Kochciccy)