Rezydencje śląskiej Szlachty
- Bytom, Piekary Śląskie, Powiat Lubliniecki, Powiat Tarnogórski

autorzy: Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Mirosław Ogiński

miejsce i data wydania: Tarnowskie Góry 2013

Piotr Sarzyński w książce zatytułowanej „Wrzask w przestrzeni” stara się znaleźć odpowiedzi na pytania: dlaczego w Polsce jest tak brzydko? Dlaczego tak mało u nas dobrej architektury, a tak dużo byle jakiej? To nie jedyny i nie główny powód, ale może po prostu zbyt wiele czasu poświęca się na biadolenie nad bezguściem i chałturą, a zbyt mało na pokazywanie tego, co piękne i co powinno stanowić inspirację.

Stąd pomysł na cykl publikacji „Śladami śląskiej szlachty”, które pokazują rezydencje północnej części Górnego Śląska. Niektóre to po prostu ładne dworki i pałacyki. Jednak wiele z nich, ze względu na walory architektoniczne, zostało wymienionych w monografiach poświęconych sztuce naszego regionu. Przykładem niech będą pałace w Brynku czy Świerklańcu. Pierwszy zaprojektował wrocławski architekt Karl Grosser. Bryła i elewacja budowli były inspirowane masywnymi formami baroku z silnymi wpływami włoskimi. Wybrano taki styl, ponieważ był nieobecny na Śląsku. Nieistniejąca rezydencja Donnersmarcków w Świerklańcu została zaprojektowana przez paryskiego architekta Hectora Lafuela w nurcie nawiązującym do renesansu francuskiego. Po dziś dzień natomiast w świerklanieckim parku możemy podziwiać dzieło Ernesta von Ihne, głównego architekta cesarza Wilhelma II. To Dom Kawalerski.

Nie wszystkie budowle zachowały się w stanie, jaki im nadali budowniczowie, niektóre - jak pałac w Reptach Śląskich czy zamek w Lubszy - już nie istnieją. Mirosław Ogiński przedstawił je na akwarelach tak, jak wyglądały w czasach najbardziej dla nich łaskawych, gdy stanowiły najciekawsze przykłady architektury. W jednym przypadku, zamku w Tarnowskich Górach, co do którego wyglądu można jedynie snuć domysły, puścił wodze fantazji.

Obrazom towarzyszą artykuły dr. Arkadiusza Kuzio-Podruckiego. Ich lektura to trochę jak podróż śladem wymarłej cywilizacji. Na kilka dziesięcioleci wymazano ją z historii Górnego Śląska, bo była wroga ideologicznie i podejrzana narodowościowo. Artykuły dr. Kuzio-Podruckiego pozwalają nam zrozumieć, dlaczego światłe umysły, w tym wybitni architekci, trafiali w nasze strony. Górnośląska szlachta, w wielu przypadkach spokrewniona z magnackimi rodzinami Europy Zachodniej, była majętna, wykształcona, o wyrobionych gustach. W jej domostwach gościli cesarz Wilhelm II Hohenzollern, cesarzowa oraz królowa Czech i Węgier Eleonora Gonzaga - wdowa po cesarzu Ferdynadzie III Habsburgu - oraz inni wielcy tego świata. Autor w ciekawy sposób opowiada dzieje rodów będących właścicielami fortun, ze znawstwem, ale w przystępny sposób wyjaśnia koligacje rodzinne, przytacza anegdoty.

Jarosław Myśliwski
redaktor naczelny tygodnika „Gwarek”

2 wstęp
4-5 Bytom
6-7 Woźniki
8-9 Lubsza
10-11 Świerklaniec Stary Zamek
12-13 Stare Tarnowice
14-15 Tarnowskie Góry
16-19 Świerklaniec Mały Wersal
20-21 Świerklaniec Pałac Kawalera
22-23 Repty Śląskie
24-25 Kozłowa Góra
26-27 Zielona
28-31 Karłuszowiec
32-35 Brynek
36-39 Nakło Śląskie
40-41 Bibiela
42-43 Lubliniec
44-45 Czekanów
46-47 Dobrodzień
48-49 Jasiona
50-51 Kamieniec
52-53 Kochcice
54-55 Kopanina
56-57 Koszęcin
58-59 Łubie
60-61 Patoka
62-63 Rybna
64-65 Szałsza
66-67 Wilkowice
68-69 Zbrosławice
70-71 Wierzbie
72-73 Gwoździany
74-75 Tworóg
76-77 Miechowice
78-79 Szombierki
80-81 Kochanowice
82-83 Kopienica
84-85 Sieraków Śląski
86-87 Pawonków
88-89 Wędzina
90-91 Ciasna
92-93 mapy